Kamu ne demek? (Basit Anlatım + Örnekler)

Kısa tanım: Kamu, devletin ve devlet adına çalışan kurumların tamamını; ayrıca toplumun ortak yararını ilgilendiren alanı ifade eder. Kısacası “herkesin/Toplumun” olan ve devlet gücüyle düzenlenen alan: eğitim, sağlık, güvenlik, altyapı, yollar, adalet, vergi, sosyal yardımlar gibi.

1) Kelimenin kökeni ve günlük anlamı

Köken: Eski Türkçede “kamug/kamıg” → “bütün, hepsi” anlamından gelir.

Günlük dilde: “Kamuoyu, kamu hizmeti, kamu kurumu, kamu düzeni” dediğimizde, toplumun geneli veya devletin yürüttüğü işler kastedilir.

2) Hukuki ve idari açıdan “kamu”
Hukukta kamu, kamu gücü (yetki ve yaptırım), kamu yararı ve kamu hizmeti kavramlarıyla birlikte düşünülür:

Kamu hizmeti: Devletin (veya yetki verdiği özelin) topluma kesintisiz sunduğu hizmetler: eğitim, sağlık, ulaşım, güvenlik, altyapı, çevre vb.

Kamu gücü: Devletin kanundan aldığı özel yetkiler (vergi koymak, ceza vermek, ruhsat/izin düzenlemek, kamulaştırma yapmak vb.).

Kamu yararı: Toplumun genel çıkarı. Kamu kararları alınırken temel ölçüttür.

3) Kamu kurumları nelerdir? (Türkiye’den örnekler)

• Merkezi idare: Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar (Sağlık, Milli Eğitim, Ulaştırma vb.), valilikler, kaymakamlıklar.
  Yerel yönetimler: Büyükşehir/il/ilçe belediyeleri, il özel idareleri, muhtarlıklar.
  Kamu tüzel kişileri: Üniversiteler (devlet), KİT’ler (ör. TCDD), düzenleyici kurumlar (BDDK, RTÜK, EPDK), kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları (Tabip Odaları, Barolar, TMMOB odaları vb. – özel statülü).
  Bağlı/ilgili kuruluşlar: Genel müdürlükler, başkanlıklar, ajanslar.
  Not: Özel sektör bir şirket, kamu ise devlet ve devlet adına görev yapan tüzel yapılardır. Kamu-özel iş birliği (KÖİ) gibi modellerde özel şirketler kamu hizmeti üretimine katılabilir; hizmetin niteliği “kamu” kalır.

4) Kamu–özel farkı (kısa tablo)

• Amaç:
• Kamu → kamu yararı
• Özel → kâr/rekabet
• Kaynak:
• Kamu → Vergi, harç, bütçe, fon
• Özel → Satış, yatırım, kredi
• Yetki:
• Kamu → Düzenleme/izin/denetim/cezai yaptırım gibi kamu gücü
• Özel → Sözleşme özgürlüğü, piyasa kuralları
• Hesap verebilirlik:
• Kamu → Meclis, Sayıştay, yargı, idari denetimler
• Özel → Rekabet hukuku, sözleşme/yargı, paydaş denetimi

5) Kamu ihaleleriyle bağlantı (Kamuilan.org okuyucusuna)

Kamu ihalesi, kamu kurumlarının mal/hizmet yapımını şeffaf, rekabetçi ve mevzuata uygun biçimde temin etmesidir.

Neden ilan edilir? Şeffaflık ve rekabet için; daha iyi fiyat/kalite, daha adil süreç.

Neden “kamu”? Çünkü harcanan para kamu kaynağıdır (bütçe/vergi).

Neden mevzuat? Çünkü kamu yararı ve hesap verebilirlik gözetilir.

6) Sık karıştırılan kavramlar

• Kamuoyu: Toplumun genel görüşü/algısı.
• Kamu düzeni: Toplum yaşamını güvenli ve huzurlu kılan kurallar bütünü.
• Kamu yararı: Toplumun geneli için en faydalı sonuç; idari işlemlerde ana ölçüt.
• Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu: Devletten ayrı ama kamu görevini kanunla yürüten, zorunlu üyelikli meslek örgütleri (baro, tabip odası vb.).

7) Günlük hayattan “kamu” örnekleri

• Belediyenin içme suyu, çöp toplama, ulaşım hizmeti kamu hizmetidir.
• Aile sağlığı merkezindeki aşı kamunun sunduğu bir hizmettir.
• Emniyetin trafik denetimi kamu gücüdür.
• Bir otoyol ihalesi kamu kaynağı ile yapılır, ilan edilir ve rekabet edilir.

8) Kısa SSS (Sık Sorulan Sorular)

Kamu özel ortaklığı nedir?
Devletin, bir kamu hizmetini özel sektörle sözleşerek uzun süreli modelle sunmasıdır (KÖİ). Hizmet “kamu” kapsamındadır.

Kamu kurumu her zaman ücretsiz mi hizmet verir?
Hayır. Harç/ücret olabilir; ancak fiyatlandırma kamu yararı ve mevzuatla belirlenir.

Özel hastane kamu mudur?
Değildir; ancak SGK anlaşmalarıyla kamu finansmanı işin içine girebilir. Düzenlemelere tabidir ama “kamu kurumu” sayılmaz.

9) Sonuç

“Kamu”, devlet + toplumun ortak yararı demektir. Kamu gücüyle yürütülen, kamu kaynaklarıyla finanse edilen, kamu yararını hedefleyen hizmetler “kamu” alanına girer. Kamuilan.org’da gördüğünüz ihale duyuruları da bu mantığın parçasıdır: şeffaflık, rekabet, kamu yararı.